خود یعنی چه؟
خود یعنی چه؟ در این مقاله قصد داریم مطالب مفیدی درباره مفهوم “خود” ارائه دهیم.
ما پیش از این در مورد ضرورت خودشناسی و خودآگاهی به عنوان پیش شرط ازدواج موفق پرداختیم.
شناخت خود حتی پیش شرط موفقیت در کار و سایر بخشهای زندگی روزمره است.
آگاهی از فردیت موجب می شود که برای تعریف کردن خود تلاش کنیم.
بر خلاف تصور برخی، خود شناسی و خود آگاهی کار دشواری است.
تمایل مردم برای استفاده از آزمونهای شخصیت نشان از تمایل واقعی آنها برای شناخت از خود دارند.
در روانشناسی، مفهوم خود یعنی مجموعه ویژگیهای فردی است که موجب تفاوت فرد از دیگران یا شباهت او به دیگران می شود.
و سه بعد اساسی دارد:
من کیستم؟
چگونه خود را ارزیابی می کنم و چگونه عمل می کنم؟
این ابعاد به خودپنداره مربوط می شود.
و خودپنداره به این صورت تعریف می شود:
مجموعه باورهایی که شخص درباره خود دارد.
اما این باورها از کجا نشات می گیرد؟
انسان خوشبخت یا بدبخت بار می آید!
وقتی این باور را بپذیریم در واقع تمایل داریم منابع و ریشه های خود و عوامل تشکیل دهنده آن را کشف کنیم؛
این کمک بزرگی به رشد و تغییر می کند.
چرا که بر خلاف تصور رایج مبنی بر ذاتی بودن شکل گیری شخصیت، هسته اصلی این شخصیت و همان خود، در تعامل با دیگران شکل می گیرد.
من به همان صورتی هستم که دیگران می گویند.
واکنش های دیگران منبع اصلی باورهایی است که درباره خود داریم. به بیانی دیگر، تصویری که فرد از خود ایجاد می کند، بر اساس تصویری است که دیگران در طول رشد و تربیت از او ترسیم می کنند.
دانش آموزی که در درسی مرتب نمره ضعیفی می گیرد و از پدرش نگاه های سرزنش آمیز و ناامید کننده دریافت می کند
برآورد پدرش را به قضاوت درباره استعدادهای خود تغییر شکل می دهد و نتیجه ای به شدت منفی از آن برداشت می کند که کلیت خودش را در بر می گیرد.
بارها شنیده ایم که می گویند فلانی به پدرش رفته….
اصلا اینها در خانواده آدمهای بی عرضه ای هستند…
مثلا ترک سیگار را در نظر بگیرید.
وقتی فردی موفق به ترک نمی شود یا به خود می گوید یا از دیگران می شنود که بی عرضه هست و بدون پشتکار
در واقع رفتار و ارزیابی های دیگران باعث ایجاد خودی ضعیف می شود.
لذا ریشه خود، در مشاهده ی واکنش های دیگران نسبت به رفتارهای ماست.
اثر مهم دیگری هم به آن اضافه کنید و آن مشاهده ی رفتارهای خودمان است.
یعنی ما واکنش های دیگران درباره خودمان را می بینیم و رفتارهای خود را مورد مشاهده قرار می دهیم.
و از تعامل این دو، خود را می سازیم.
پس لزوما نوع شکل گیری خود ربطی به ژن و وراثت ندارد و بازخوردهای محیط در شکل گیری آن نقش مهمی بازی می کند.
توصیه!
توصیه می شود پس از تعاملهای روزمره با همکاران و دوستان و بسیاری از افرادی که می شناسیم فکر کنیم چگونه از آنها بازخوردی گرفتیم.
یا چطور در حضور آنها رفتار کردیم؟
آیا از اینکه در حضور آنها رفتاری داشتیم، اکنون افکار و احساس مان چطور است؟
در مورد خودمان چگونه می اندیشیم؟
آیا در مورد اینکه آنها چه ارزیابی درباره من دارند، فکر می کنم؟
خودم را در مهمانی شب گذشته چطور دیدم؟
آیا فکر می کنم که مهمانها در مورد من به گونه ای خاص فکر می کنند؟
این سوالها کمک می کند تا خودتان را بهتر بشناسید و توانایی خود را در زمینه ی درون نگری افزایش دهید و متوجه شوید که آیا در حال صدمه زدن به خود هستید یا به رشد بهترش کمک می کنید!
در صورت تمایل پاسخ این تمرین را با مشاور و روانشناس درمیان بگذارید.
